ข้าวเสาไห้:ลักษณะดีและไม่ดีของข้าวพันธุ์เสาไห้
สมพล อุชชิน, วีระศักดิ์ ศรีอ่อน (สถาบันวิจัยข้าว เกษตรกลาง บางเขนกรุงเทพฯ)
เมื่อพูดถึงข้าวเสาไห้ในหลายปีก่อน ประชาชนผู้บริโภคพ่อค้าข้าวและเจ้าของโรงสีในแถบภาคกลาง คงจะรู้จักกันดี เพราะเป็นข้าวที่ขายดีเป็นที่นิยมของผู้บริโภค ในปัจจุบันก็ยังสามารถหาซื้อได้ตามร้านขายข้าวสารทั่ว ๆไปในกรุงเทพฯ สระบุรี อยุธยาแต่ถ้าจะเปรียบเทียบกับสมัยก่อนแล้วก็คงจะเห็นว่ามีปริมาณลดน้อยลงเรื่อย ๆเนื่องจากคุณภาพของข้าวเสาไห้ในปัจจุบันไม่เหมือนเมื่อก่อน
พันธุ์ข้าวเสาไห้พันธุ์เดิมที่ปลูกอยู่ในเขตอำเภอเสาไห้ จังหวัดสระบุรีนั้นเกือบๆ จะสูญพันธุ์ไปแล้วที่ยังมีเกษตรกรบางรายปลูกข้าวเสาไห้อยู่บ้างก็เพื่อใช้บริโภคในครอบครัวเท่านั้นส่วนข้าวเสาไห้ที่ขายอยู่ในปัจจุบันนี้นั้นเป็นข้าวพันธุ์อื่น ๆที่นำมาสีรวมกันและขายในชื่อข้าวเสาไห้
ประวัติพันธุ์ข้าวเสาไห้
ชื่อที่จริงของข้าวเสาไห้ คือ ข้าวพันธุ์ “เจ็กเชย” โดยเมื่อประมาณ ๖๐กว่าปีที่ผ่านมา มีพ่อค้าข้าวชาวจีนชื่อ “เจ็กเชย” ล่องเรือค้าข้าวระหว่างจังหวัดต่าง ๆ ในภาคกลางได้ไปพบข้าวพันธุ์นี้ที่อำเภอสะแกกรัง จังหวัดอุทัยธานีเห็นว่าเป็นข้าวที่มีลักษณะดีกินอร่อยได้นำเมล็ดข้าวพันธุ์นี้มาให้ชาวนาในอำเภอเสาไห้ จังหวัดสระบุรีทดลองปลูกดูปรากฎว่าข้าวพันธุ์นี้มีความเหมาะสมสามารถเติบโตได้ดีในเขตอำเภอเสาไห้ตลอดจนเจ้าของโรงสีต่าง ๆ ชอบและรับซื้อในราคาสูงเมื่อสีเป็นข้าวสารขายก็มีคนนิยมบริโภคกันมากตลาดข้าวเสาไห้จึงได้ขยายตัวอย่างกว้างขวาง
ลักษณะดีและไม่ดีของข้าวพันธุ์เสาไห้
๑) ลักษณะดี
มีเปลือกบาง จมูกเล็ก เมล็ดยาว สีเป็นข้าว ๑๐๐ เปอร์เซ็นต์ได้ น้ำหนักเมล็ดีเมล็ดมีความเลื่อมมัน หุงขึ้นหม้อ ไม่แฉะ (ต้องหุงแบบเช็ดน้ำ)บูดเสียยาก
๒) ลักษณะไม่ดี
๑. ผลผลิตต่อไร่ต่ำเกษตรกรและเจ้าของโรงสีผู้ให้ข้อมูลกล่าวว่าข้าวพันธุ์นี้จะให้ผลผลิตสูงสุดไม่เกินไร่ละ๖๐ ถัง โดยเฉลี่ยประมาณไร่ละ ๕๐ ถัง
๒. ในช่วงออกดอกและเก็บเกี่ยว ปีไหนมีน้ำค้างมากจะทำให้ผลผลิตต่ำข้าวลีบมากคุณภาพเมล็ดไม่ดี
ข้อมูลจากสถาบันวิจัยข้าวกรมวิชาการเกษตร
ข้าวพันธุ์เจ็กเชย จัดเป็นข้าวขึ้นน้ำ ปลูกในสภาพที่ลุ่มได้ดีเป็นชนิดข้าวเจ้าไวต่อช่วงแสง ปลูกได้เฉพาะฤดูนาปี อายุการเก็บเกี่ยว ๙ ธันวาคมผลผลิตเฉลี่ยไร่ละ ๓๕๖ กิโลกรัม ขนาดเมล็ดข้าวกล้อง ยาว ๗.๒ มิลลิเมตร กว้าง ๒.๔มิลลิเมตร หนา ๑.๘ มิลลิเมตร ไม่ต้านทานโรคใบสีส้มโรคขอบใบแห้งและเพลี้ยกระโดดสีน้ำตาล ต้านทานโรคไหม้ปานกลาง
สรุป
ข้าวเสาไห้ตามที่ประชาชนทั่ว ๆไปพูดถึงในท้องตลาดก็คือข้าวพันธุ์ “เจ็กเชย” ที่ปลูกในเขตท้องที่อำเภอเสาไห้ จังหวัดสระบุรีเป็นข้าวที่มีคุณสมบัติที่ดีตรงตามความต้องการของตลาดเพราะหุงขึ้นหม้อได้ข้าวสุกร่วนและไม่แข็ง รสชาติดีควรจะได้มีการนำข้าวพันธุ์นี้มาปรับปรุงพันธุ์เพื่อตอบสนองความต้องการของตลาดต่อไป
